Tamlananı ortak ad tamlaması nedir?

 

Ad tamlamalarında tamlayanlar ortak kullanılabileceği gibi tamlananlar da ortak kullanılabilir.

Sevginin ve saygının tanımını yeniden yapmamız gerekebilir. (sevginin tanımı, saygının tanımı)

Sen bana Türkiye'deki şehir ve köy hayatı ile ilgili biraz bilgi ver. (şehir hayatı, köy hayatı) 

Başarının da başarısızlığın da temelinde aynı faktörler vardır, diyebilir miyiz? (başarının temeli, başarısızlığın temeli)

Müdür, Özgür'ün ya da Orhan'ın idareye dilekçe vermesi gerektiğini söyledi. (Özgür'ün idareye dilekçe vermesi, Orhan'ın idareye dilekçe vermesi)

Tamlanan eki düşmüş ad tamlaması nedir?

Tamlayanı zamir olan ad tamlamalarında bazı durumlarda tamlanan eki söylenmez. Bu türden ad tamlamalarına tamlanan eki düşmüş ad tamlaması veya ad tamlamasında tamlanan ekinin düşmesi denir.

ben-im ev (benim evi-im)

senin ev (senin ev-in)

onun ev (onun ev-i)

bizim ev (bizim evi-imiz)

sizin ev (sizin ev-iniz)

onların ev (onların ev-leri)

Yalın durumda olmak ne demektir?

Yalın durumda olmak; ad soylu bir sözcüğün, ad durum eklerinden hiçbirini almamış olması demektir. 

Kapı sezsizce açıldı.

Biz Ankara'yı çok seviyoruz.

Sabahleyin Ayla okula gitti.

Size de bir çanta verelim.

Yalın durumdaki sözcüklerin cümledeki görevi özne ya da belirtisiz nesnedir.

Öğretmen, öğrencisini geleceğe hazırlayandır. (özne-yalın halde)

Bu gül gerçekten güzel kokuyor. (özne-yalın halde)

Kırmızı sana yakışıyor. (özne-yalın halde)

Anneme kazak aldık geçen hafta. (belirtisiz nesne-yalın halde)

Size bir demet sevgi getirdim. (belirtisiz nesne-yalın halde) 

Not: Bir sözcük çoğul eki ya da iyelik eki almış olsa da, ad durum eklerinden hiçbirini almadığı sürece, yalın haldedir. 

Çocuklar iki gün önce bizi aradı.

Arkadaşlar, kıyafetiniz okul için uygun değil! 

Bu gömleğin yakası iyice yıpranmış.

Üleştirme ne demektir?

 

Üleştirme, paylaştırma anlamına gelen bir sözcüktür. Bu sözcük eşitlik anlamını içerir.

beşer, altışar, yedişer, üçer...

Üleştirme anlamlı sözcükler genellikle sıfat olarak kullanılır. Bu türden sıfatlara üleştirme sıfatı denir.

Her öğrenciye ikişer kalem verildi.

Çocuklara beşer ceviz getirdik.

Üleştirme sözcüklerinden -li ekiyle durum zarfı türetilebilir.

Kalemleri beşerli paketleyeceksiniz.

Üleştirme sözcüklerinin yinelenmesiyle ikilemeler oluşturulabilir.

Kalemler beşer beşer paketlenecek.

Taşlar ikişer ikişer dizilmeliydi

''Ad tamlamaları'' başka bir adın sıfatı olabilir mi?

Ad Tamlamalarında Tamlayanın Düşmesi

Yansıma Sözcükler ve Yansımadan Türemiş Ad ve Eylemler

Ad Durum (Hal) Ekleri

Ad ve zamirlerin cümledeki görevlerini belirtmeye yarayan eklere ad durum eki ya da hal eki denir. Ad durum ekleri şunlardır:

-i (-ı, -u, -ü ) Belirtme durum eki
-e (-a) Yönelme durum eki
-de (-da, -te, -ta) Kalma durum eki
-den (-dan, -ten, -tan) Çıkma durum eki

Arabayı geçen ay satım. /  Belirtme durumu
Seni çok iyi anlıyorum. / Belirtme durumu
Dün onu burada ağırladık. / Belirtme durumu
Sen ona yardım edemezsin. / Yönelme durumu
İki haftadır köye gitmiyoruz. / Yönelme durumu
Hepimizin öğretmenlere saygısı sonsuzdur. / Yönelme durumu
Dün İzmir'de sizi görmüşler. / Kalma durumu
Toplantı bugün beşte. / Kalma durumu
Anadolu'da birçok müşterimiz var. / Kalma durumu
Çantasından bir kalem çıkarıp bana verdi. / Çıkma durumu
Sizi herkesten az sevmiyorum. / Çıkma durumu
Bu kitapları sizden aldık. /  Çıkma durumu

Not: Türkçede birçok ek biçimce aynı, işlevce farklıdır. Ad durum ekleri de biçimce aynı bazı eklerle karıştırılmaktadır.

Yazı burada geçirelim. / Ad durum eki
Yazı çok güzel geçmiş kardeşimin. / İyelik eki
Yazı pek okunaklı değil. / Yapım eki

Geçen hafta Bodrum'a gittik. / Ad durum eki
Yaza bizim köye gidelim. / Yapım eki

Şehirde yaşamaya alışmışsın. / Ad durum eki
Sözde sorunlarla bizi epeyce oyaladı./ Yapım eki

Ankara'dan saat üçte çıktık. / Ad durum eki
Sizi candan kutlarım. / Yapım eki
Sıradan işlerle uğraşmazdı. / Yapım eki
Öğrencilerden birkaçı gelmemiş. / Tamlayan (in) eki


(I) Gerçek yazar, yaratma yeteneğini kullanarak yaşamı bilgi, duygu ve düşünce süzgecinden geçiren kişidir. (II) Bu yazar, kahramanlarının ruhsal durumlarını anlatmak için, onların davranışlarını ve başkalarıyla olan ilişkilerini gösterme yolunu seçiyor. (III) Seçtiği karakterler öylesine kanlı canlı kişiler ki benzerlerine gerçek hayatta kolayca rastlanabilir. (IV) Yazar, hem okurunu bir beklenti içinde tutmak hem de anlatımını tekdüzelikten kurtarmak için çeşitli yollara başvuruyor. (V) Romanlarının konusunu kendi gözlemlerinden, toplumsal sorunlardan çıkardığı gibi, bunları masallardan, destanlardan da alabiliyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde, adın yönelme durum ekini almış sözcükler vardır?

A) I. ve II.                                 B) I. ve V.                     C) II. ve III.
                            D) III. ve IV.                    E) IV. ve V.


Yanıt: D

Zamirler ve Ad Tamlamaları

Zincirleme ad tamlaması nedir?

Çoğul eki (-ler / -lar) adlara nasıl gelir?

Adlar cümlede yüklem olabilir mi?

Ad çekim ekleri nelerdir?

Varlıklara verilişlerine göre adlar kaça ayrılır?

Ad tamlamaları başka bir adın sıfatı olabilir mi?

Türemiş ad nedir?

Tamlayan (tümleyen) nedir?

Belirtili ad tamlaması nedir?

Adlarda küçültme nedir?

Hal (durum) eki nedir?