birsorubiryanıt

Fiilimsiler fiillerden türetilmiş sözcüklerdir. Bu sözcükler türetilmeden önce çatı ekleriyle çatıları değiştirilebilir. Bu yüzden de fiilimsilerde de çatı özelliği aranabilir.

ağla-mak (etken) > ağla-ş-mak (işteş) > ağlaşan kadınlar (işteş çatılı sıfat-fiil)

giy-mek (etken) >giy-in-mek (dönüşlü) > giy-in-ince (dönüşlü çatılı zarf-fiil)

çiz-mek (etken) >çiz-il-mek (edilgen) > çiz-il-ecek projeler (edilgen çatılı sıfat-fiil)

yat-mak (geçişsiz) > yat-ır-mak (oldurgan) > çocukları yat-ır-ma-y-ı (oldurgan çatılı isim-fiil)

dik-mek (geçişli) > dik-tir-mek (ettirgen) > elbise dik-dir-mek (ettirgen çatılı isim-fiil)

Kamil Baki

Fiilimsiler isim tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan olabilir mi?

Fiilimsiler isim soylu sözcükler oldukları için isim tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan olarak kullanılabilir.

Sabah yürü-y-üş-ler-i-n-e bir süre ara verdim. (tamlananı isim-fiil olan isim tamlaması)
Önce çalış-ma süre-s-i-n-i söylemek zorundasınız. (tamlayanı isim-fiil olan isim tamlaması)
Siz yetkin ol-an-ın işine karışmayın bence. (tamlayanı sıfat-fiil grubu olan isim tamlaması)
Sinan'ın ayrıl-dığ-ı-n-ı bana da söylediler aslında.(tamlananı sıfat-fiil olan isim tamlaması)
Ağlayınca zamanın çabuk geçeceğini sanırdı.(tamlananı sıfat-fiil olan isim tamlaması)
Polise bildirmenin sonuç vermeyeceği açıktı.(tamlayanı isim-fiil, tamlananı sıfatfiil olan isim tamlaması)
Gezilerimden birinde, onun da Viyana’da olduğunu öğrendim. .(tamlananı sıfat-fiil olan isim tamlaması)

Sıfat-fiiller ve Sıfat-fiillerin Adlaşması

Eylemsilerin genellikle ad olarak kullanılan biçimleridir. Eylemlere getirilen -me, -mek, -iş ekleriyle türetilirler.

Burada çalışmayı düşünmüyormuş.
Tarlaya gitmek epey zamanımızı alıyor.
Çocuğun şiir okuyuşu gerçekten çok güzel.

Not: -me, -mek, -iş ekleriyle türetilmiş bu sözcükler eylem anlamını yitirdiğinde eylemsi olma özelliğini kaybederek ad olurlar.

Yemekleri doğru dondurmayı öğrenmeliyiz. / eylemsi
Dondurmayı şu marketten almış. / ad

Bazen dışarıda bir şeyler yemek istiyor canım. / eylemsi
Yemek oldu, sizi bekliyoruz. / ad

Hemen şu kapıdan giriş yapmalısınız. / eylemsi
Bu binada giriş çok dar olmuş. / ad

Not: İsim-fiillerin bir bölümü sıfat olarak da kullanılabilir.

süzme bal, dökme kömür, takma diş...

Not: İsim-filler de (ad-eylemler) diğer eylemsiler gibi kendilerinden önceki sözcüklerle öbekleşir. Bu türden öbeklere isim-fiil (ad-eylem) öbeği denir.

Kendini bil-mek en önemli meziyettir.
Yarın okula git-me-y-i düşünmüyormuş.
Olaya bakışımız sizinle benzerlik gösteriyor.

İsim-fiiller ve Kalıcı İsimler

İsim-fiiller fiilimsilerin genellikle isim olarak kullanılan biçimleridir. Fiillere getirilen -me, -mek, -iş ekleriyle türetilirler.

Burada çalışmayı düşünmüyormuş. / isim-fiil
Tarlaya gitmek epey zamanımızı alıyor. / isim-fiil
Çocuğun şiir okuyuşu gerçekten çok güzel. / isim-fiil

Not: -me, -mek, -iş ekleriyle türetilmiş bu sözcükler fiil anlamını yitirdiğinde fiilimsi olma özelliğini kaybederek isim olurlar.

Yemekleri doğru dondurmayı öğrenmeliyiz. / fiilimsi
Dondurmayı şu marketten almış. / isim

Bazen dışarıda bir şeyler yemek istiyor canım. / fiilimsi
Yemek oldu, sizi bekliyoruz. / isim

Hemen şu kapıdan giriş yapmalısınız. / fiilimsi
Bu binada giriş çok dar olmuş. / isim

Not: İsim-fiillerin bir bölümü sıfat olarak da kullanılabilir.

süzme bal, dökme kömür, takma diş...

Not: İsiim-filler de (ad-eylemler) diğer fiilimsiler gibi kendilerinden önceki sözcüklerle öbekleşir. Bu türden öbeklere isim-fiil (ad-eylem) öbeği denir.

Kendini bil-mek en önemli meziyettir. / isim-fiil öbeği
Yarın okula git-me-y-i düşünmüyormuş. / isim-fiil öbeği
Olaya bakışımız sizinle benzerlik gösteriyor. / isim-fiil öbeği

birsorubiryanıt / kamil baki

İSTEDİĞİNE BURADAN DA ULAŞABİLİRSİN!..