Şiir türleri nedir?

ŞİİR TÜRLERİ

Şiirlerin türleri konularına göre belirlenir ve şiirle bu konulara göre aşağıdaki gibi adlandırılır.

1. Epik Şiir: Savaş ve kahramanlık temalarını işleyen şiirlerdir. Epik şiirlerde öyküleyici bir dil kullanılır. Anlatılanlar tarihsel bir temele dayandırılır.

 Epik şiirin dünya edebiyatındaki ilk temsilcisi Yunan edebiyatının büyük destan şairi, milattan önce 9. yüzyılda yaşamış olan Homeros’tur. Bizim edebiyatımızda ise F. Hüsnü Dağlarca, C. Atıf Kansu, Nazım Hikmet Ran önemli epik şairlerimizdendir.

Örnekler:

Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlı

Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı

Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle

Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle

                                                 ( Y. Kemal )

2. Didaktik Şiir: Bilim, sanat, felsefe, din gibi değişik konularda bilgi vermek için, öğretme amacıyla yazılan şiirlerdir.

  Didaktik şiirin dünya edebiyatındaki ilk temsilcisi Yunan şairi Hesiodos’tur. Türk edebiyatındaysa Yusuf Has Hacip,    Edip Ahmet Yükneki, Yunus Emre,Nabi önemli didaktik şairlerimizdendir.

Örnek:

Bebekler birdenbire büyüyüverir,

Ağaçlar dilediklerinde bitiverirdi topraktan

Ama öyle değil doğanın yasası, biliyoruz

Doğada usul usul gelişir varlık

Kendine özgü yapıyı taşıyarak tohumdan

Kendine özgü maddesiyle çoğalır ve beslenir.

                                                      (Lucretius)

Not: Ayrıca fabllar, manzum öyküler ders verme amacı güttüklerinden didaktik şiir kapsamına girerler.

3. Lirik Şiir: Aşk, ölüm ayrılık gibi kişisel duyguları işleyen şiir türüdür. Lirik şiirlerde duygular coşkunlukla dile getirilir. Divan edebiyatında gazel, murabba, şarkı; Halk edebiyatında koşma (güzelleme)  ve semai lirik şiir türüne örnek gösterilebilir.

 Lirik şiirin dünya edebiyatındaki ilk temsilcisi Yunan kadın şairi Sappho’dur. Türk edebiyatında ise Yunus Emre, Fuzuli, Nedim,  Karacaoğlan, Orhan Veli, Cahit Sıtkı Tarancı önemli lirik şairlerimizdir.

Örnek:

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                

Küçücük bir bakışın

Çözer beni kolayca

Kenetlenmiş parmaklar gibi

Sımsıkı kapanmış olsam

                                 Yaprak yaprak açtırırsın

                                 İlk yaz nasılaçtırırsa                                                     

                                 İlk gülünü gizem dolu

                                 Hünerli bir dokunuşla

Hiç kimsenin yağmurun bile

Böyle küçük elleri yoktur

Bütün güllerden derin

Bir sesi var gözlerinin

4. Dramatik Şiir: Dramatik şiirin doğuşu Antik Yunan edebiyatındaki tragedyalara ve komedyalara dayanır. Bu nedenle dramatik şiir, manzum olarak yazılan tiyatro eserleri ya da tiyatro eserlerinin manzum bölümleridir.

  

Not: Dramatik şiirin kaynağı olan tragedyalara ve komedyalara nesir bilgileri bölümündeki tiyatro konusunda genişçe yer verilecektir.

5. Pastoral Şiir: Kır ve çoban yaşamını, doğanın güzelliklerini anlatan şiirlerdir.Temiz sakin bir yaşamı duyumsatmayı amaçlar. Pastoral şiir ikiye ayrılır:

a) İdil: Doğa görünümlerini anlatan pastoral şiirlerdir.

b) Eglog: Kır ve çoban yaşamını, karşılıklı konuşmalarla anlatan pastoral şiirlerdir.

 Pastoral şiirin dünya edebiyatındaki ilk temsilcisi milattan önce 3. yüzyılda yaşamış olan Yunan şairi    Theokritos’tur. Türk edebiyatında ise ilk pastoral şiiri Abdülhak Hamit Tarhan  yazmıştır. (Sahra) Ayrıca Tevfik Fikret, Cahit Külebi, Behçet Necatigil, Oktay Rifat,  K. Kamu da  pastoral şiirler yazmışlardır.

Örnekler:

Anam bir yaz gecesi doğurmuş beni burda

Şu çamlıkta söylemiş son sözlerini babam

Şu karşıki bayırda verdim kuzuyu kurda

Suna’mın başka köye gelin gittiği akşam

                                           ( K. Kamu ) https://brsrbr.blogspot.com/2016/09/siir-turleri-nedir.html

Bir koyun yavrusuyla dağda meler

Bir bayırdan dahi iner sürüler

Bir kadın testiyle suya gider

Erkeği baltasıyla ormana

Yayı omzunda oğlu, bir yana

                        (Abdülhak Hamit)

6. Satirik Şiir : Toplumdaki ya da kişilerdeki düzensizlikleri, tutarsızlıkları yerme amacıyla iğneli ve alaylı bir dille yazılan şiirlerdir. Satirik şiirin Divan edebiyatındaki karşılığı hicviye; halk edebiyatındaki karşılığı ise taşlamadır.

Satirik şiirin dünya edebiyatındaki ilk temsilcisi Latin edebiyatı ozanı, Horatius’tur.

Halk edebiyatı sanatçısı Seyrani bu türde şiirler yazmıştır. Divan şiirinde ise 15. yüzyıl sanatçısı Şeyhi (Harname),  17. yüzyıl sanatçısı Nef’i (Siham-ı Kaza), Tanzimat edebiyatı sanatçısı Ziya Paşa (Zafername) satirik şiir yazan şairlerimizdir.

Örnekler:

Bize kâfir demiş müfti efendi

Tutalım ben diyem ana müselman

Varıldıkta yarın ruz-ı cezaya

İkimizde çıkarız anda yalan

                              ( Nef’i)

Ormanda büyüyen adam azgını

Çarşıda pazarda insan beğenmez

Medrese kaçkını softa bozgunu

Selam vermek için insan beğenmez

                                       (Kazak Abdal)