Büyük ünlü uyumu nedir?

Büyük Ünlü (Kalınlık-İncelik) Uyumu

Türkçede bir sözcüğün ilk hecesinin ünlüsü kalın (a, ı, o, u) ise sonraki hecelerin ve eklerin ünlüleri de kalın, ince (e, i, ö, ü) ise sonraki hecelerin ve eklerin ünlüleri de ince olur.

kapı-lar-ımız / kalın-kalın-kalın-kalın-kalın
çiçek-ler-imiz / ince-ince-ince-ince-ince

Değişikliğe uğramış bazı sözcükler bu kurala uymaz.

anne (ana)
elma (alma)
kardeş (kardaş-karındaş)
hangi (kangı)

Yabancı kökenli sözcüklerin büyük bir bölümü bu kurala uymaz

insan / ince-kalın
meydan / ince-kalın
daire / kalın-ince-ince

Tek biçimli ekler hariç (-yor, -ken, -ki, -leyin, -imtırak, -gil, -daş) tüm ekler büyük ünlü uyumuna uyar.

araba-lar
ev-ler

gel-di
ara-dı

Büyük ünlü uyumuna uyman sözcüklere ekler, sözcüğün son ünlüsüne göre gelir.

kalem-ler
meydan-lar

Not: Tek heceli sözcüklerde, birleşik sözcüklerde ünlü uyumu aranmaz.

Küçük ünlü uyumu nedir?