Yapım eki ile çekim eki arasında ne fark vardır?

Yapım ve Çekim Ekleri Arasındaki Farklar

Yapım ekleri türetme, çekim ekleri görev ekleridir. Yapım ekleri sözcük türetmek amacıyla kullanılır. Çekim ekleri sözcüklerin cümledeki görevlerini belirtmek amacıyla kullanılır.

Köye gidiyoruz. / çekim eki- dolaylı tümleç
Köyü çok beğendik. / çekim eki-belirtili nesne
Köyden yeni geldik. / çekim eki- dolaylı tümleç
Köyün yolu önümüzdeki ay yapılacak. / çekim eki-tamlayan
Köylü bu tür durumları onaylamaz. / yapım eki
Gün geçtikçe şehirler köyleşiyor.

Not: Yapım ekleri sözcüklerin kavramlarını ya da türlerini değiştiren eklerdir, çekim eklerinin böyle bir işlevi söz konusu değildir.

kitap: bir nesne, kitap-lık: o nesnenin  konulduğu yer - yapım eki 
çiçek: bir bitki. çiçek-çi: o bitkiyi üreten ya da satan kişi - yapım eki 

yaz-: yazma eylemi (eylem), yaz-ı: yazma işi sonucu ortaya çıkan ürün (ad) - yapım eki 
temiz: kirli, pis olmayan (ad), temiz-le-: temiz hale getirme eylemi (eylem) - yapım eki

Çekim ekleri:

A) Ad Çekim Ekleri

1. Çoğul eki (-ler / -lar)
2. Tamlayan eki (-in)
3. Hal (durum) ekleri (-i, -e, -de, -den)
4. İyelik (aitlik) ekleri (-im, -in, -i, -imiz, -iniz, -leri)

B) Eylem Çekim Ekleri

1. Kip ekleri (-di, -miş, -ecek, -iyor, -ir; -se (-se), -e (-a), -meli (-malı) )
2. Kişi ekleri (-m, -n, -; -k, -niz, -ler)
3. Olumsuzluk eki (-me / -ma)

C) Hem Ad Hem Eylem Çekim Ekleri

1. Ekeylem (-idi, -imiş, -ise, -dir)

Not: Türkçede sözcüklere önce yapım ekleri, sonra çekim ekleri (bir-iki istisna dışında) gelir.

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi farklı işlevde bir ek almıştır?

A) Sevgi en büyük zenginliğimiz.
B) Her yerde korku her yerde gözyaşı.
C) Sakın evde yalnız kalmayın.
D) Yazı bizimle burada geçirecek.
E) Siz bencil bir insan değilsiniz.


Doğru yanıt: D

A, B, C, E seçeneklerindeki ek yapım eki, D seçeneğindeki ise çekim ekidir.